صنایع دستی استان مرکزی که مهد پرورش هنرهایی است که نشانگر فرهنگ غنی مردم این منطقه بوده و به واسطه آن تبلور عینی فرهنگ اصیل, بومی, مردمی و معنوی کشورمان است همواره معرف خصوصیات بارز و شاخص هنر و تمدن این مرز و بوم چه در داخل و چه در خارج از کشور بوده است. امروزه نیز در این استان هنرمندان و صنعتگرانی وجود دارند که همچون گذشتگان خود بی ادعا در پی تعالی هنر خویش اند.از گذشته های دور استان مرکزی به عنوان یکی از مراکز صنعتی و قطب های مهم در صنایع دستی به همگان شناسانده شده است.فرش دستبافت استان مرکزی با نام تجاری فرش ساروق در جهان شهره است. کمتر موزه ای است که مزین به آثار هنرمندان و صنعتگران فرشباف استان نباشد, گلیم استان به خصوص گلیم ساوه از دوران صفوی با سابقه درخشان تولید شده و در حال حاضر گلیم گل برجسته استان در کشور پرآوازه می باشد. مسگری نیز در اراک و تفرش سابقه ای دیرینه دارد.
اراک: دست بافت های سنتی ( قالی بافی ، گلیم بافی ، جاجیم بافی) – رودوزی های سنتی- آثار چوبی ( منبت و کنده کاری روی چوب، معرق کاری، پیکرتراشی ، خراطی ، ساخت سازهای سنتی ، مشبک و گره چینی چوب) – سفالگری – کتابت و نگارگری ( طراحی سنتی، نقاشی ایرانی، گل و مرغ، تذهیب و تشعیر، خوشنویسی، کتیبه نویسی)- آثار فلزی (مسگری ، قلمزنی، سفیدگری ، چلنگری ، مشبک فلز ، ملیله طلا و نقره)- پاپوش سنتی( گیوه دوزی و گیوه بافی)- آرایه های معماری (گچبری سنتی، آینه کاری…)- تراش سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی – مروار بافی – میناکاریساوه و زرندیه: دستبافتهای سنتی ( قالی بافی و گلیم بافی)- رودوزیهای سنتی- آثار چوبی ( منبت و کنده کاری روی چوب، معرق کاری، خراطی)- سفالگری- کتابت و نگارگری – آثار فلزی( قلمزنی، چلنگری)خمین : دستبافتهای سنتی ( قالی بافی، گلیم بافی ساده و گل برجسته، جاجیم بافی) رودوزیهای سنتی- آثار چوبی( منبت و کنده کاری روی چوب، معرق کاری، خراطی، پیکر تراشی، خاتم کاری)- سفالگری- کتابت و نگارگری – آثار فلزی( قلمزنی، چلنگری)محلات : دستبافتهای سنتی ( قالی بافی، گلیم بافی ) – رودوزیهای سنتی- آثار چوبی ( معرق کاری، پیکر تراشی) – سفالگری – پاپوش سنتی ( گیوه دوزی و گیوه بافی) -آثار تلفیقی و تکمیلیشازند: دستبافتهای سنتی ( قالی بافی، گلیم بافی ) – رودوزیهای سنتی- آثار چوبی ( منبت و کنده کاری روی چوب، معرق کاری، پیکرتراشی، خراطی)- سفالگری- کپوبافی-کمیجان:دستبافتهای سنتی( قالی بافی، گلیم بافی) – رودوزیهای سنتی- آثار چوبی( منبت و کنده کاری روی چوب ، خراطی) پاپوش سنتی( گیوه دوزی و گیوه بافی)دلیجان:دستبافتهای سنتی( قالی بافی، گلیم بافی) – رودوزیهای سنتی–آثار چوبی( معرق کاری، محرق، معرق ساقه گندم) نقاشی روی چوبآشتیان:دستبافتهای سنتی ( قالی بافی ، گلیم بافی ) – رودوزیهای سنتی – آثار چوبی ( معرق کاری) – تذهیبتفرش:دستبافتهای سنتی ( قالی بافی ، گلیم بافی ) رودوزیهای سنتی ( درویش دوزی یا تفرشی دوزی) آثار چوبی ( منبت و کنده کاری روی چوب، معرق کاری ) – آثار فلزی ( مسگری، سفید گری ، قلمزنی، چاقو سازی) – آینه کاری
صنایع دستی به مجموعه ای از «هنر-صنعت» اطلاق می شود که عمدتاً با استفاده از مواد اولیه بومی و انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید بکمک دست و ابزار دستی موجب تهیه و ساخت محصولاتی می شود که درهر واحد آن ذوق هنری و خلاقیت فکری صنعتگر سازنده بنحوی تجلی یافته و همین عامل وجه تمایز اصلی اینگونه محصولات از مصنوعات مشابه ماشینی و کارخانه ای می باشد.با اینهمه از انجا که تاثیر فوق العاده سنت ها و رسوم منطقه ای در صنایع دستی به خوبی قابل رویت است ، تعریف مشخص و معینی به عنوان یک تعریف استاندارد از انچه صنای دستی نامیده می شود، نمی توان به دست داد. ولی با توجه به تعریف فوق الذکر و سایر تعاریفی که تا کنون در این زمینه عنوان شده می توان ویژگی های زیر را برای محصولات دست ساخته قائل شد.۱- انجام قسمتی از مراحل اساسی تولید توسط دست و ابزار و وسایل دستی برای تولید هر یک از فرآورده های دستی مراحل متعددی طی می شود ولی انجام کلیه این مراحلی بوسیله دست و ابزار و وسائل دستی الزامی نبوده و چنانچه تنها قسمتی از مراحل اساسی تولید به این طریق انجام شود، محصول تولید شده با توجه به مواردی که در تعریف ذکر گردیده صنایع دستی محسوب می گردد.۲- حضور مؤثر و خلاق انسان در تولید و شکل بخشیدن به محصولات ساخته شده و امکان ایجاد تنوع و پیاده کردن طرحهای مختلف در مرحله ساخت اینگونه فرآورده ها.۳- تامین قسمت عمده مواد اولیه مصرفی از منابع داخلی۴- داشتن بار فرهنگی (استفاده از طرحهای اصیل، بومی و سنتی)۵- عدم همانندی و تشابه فراورده های تولیدی با یکدیگر۶- عدم نیاز به سرمایه گذاری زیاد در مقایسه با صنایع دیگر۷- دارا بودن ارزش افزوده زیاد در مقایسه با سایر فعالیتهای تولیدی۸- قابلیت ایجاد و توسعه در مناطق مختلف (شهر، روستا و حتی در جوامع عشایری)۹- قابلیت انتقال تجربیات و رموز و فنون تولیدی به صورت سینه به سینه و همچنین طبق روش استاد و شاگردی